Eksperci Instytutu Żywności i Żywienia (IŻŻ) ostrzegają, że liczba chorych na cukrzycę w Polsce będzie szybko rosnąć, jeśli nie uda się powstrzymać rozwoju epidemii otyłości. Niestety, świadomość faktu, że nadmierna masa ciała jest głównym czynnikiem ryzyka zachorowania na cukrzycę jest w polskim społeczeństwie wciąż bardzo niska.

 Cukrzyca to podstępna choroba metaboliczna, która późno wykryta i źle leczona może doprowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, w tym także do śmierci. Tymczasem z najnowszych danych epidemiologicznych opublikowanych niedawno przez Komitet Zdrowia Publicznego PAN wynika, że liczba chorych na cukrzycę w Polsce wzrosła do 2,73 min osób, z czego większość (56 proc.) stanowią kobiety.

- Cukrzyca typu 2 jest jednym z największych zagrożeń zdrowotnych naszych czasów. Przyczynia się ona do rozwoju wielu innych chorób przewlekłych i powikłań, takich jak miażdżyca, choroba wieńcowa, zawały serca, udary mózgu, utrata wzroku czy amputacja kończyn. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania i leczenia cukrzycy jest prawidłowe żywienie oraz towarzysząca mu regularna aktywność fizyczna, ponieważ najważniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na cukrzycę jest otyłość. Trzeba uświadamiać Polaków, że unikając nadwagi i otyłości lub redukując nadmierną masę ciała najlepiej zabezpieczają się przed tą podstępną i trudną do leczenia chorobą. Jeśli nie uda się nam zahamować rozwoju epidemii otyłości w Polsce czeka nas znaczący wzrost zachorowań na cukrzycę oraz związanych z tym wysokich kosztów ekonomicznych - ostrzega prof. Mirosław Jarosz, dyrektor IŻŻ, w przededniu Światowego Dnia Zdrowia, który w tym roku skupia się na zagrożeniach związanych z szybkim rozprzestrzenianiem się cukrzycy na świecie.

Od czego zatem należy zacząć diabetologiczną profilaktykę? O tym jak zdrowo się żywić na co dzień, aby zapobiegać otyłości, cukrzycy i innym chorobom przewlekłym, w prosty i obrazowy sposób informują różne narzędzia edukacyjne opracowane przez ekspertów IŻŻ — takie jak np. nowa Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej (infografika) czy Asystent Zdrowego Żywienia (aplikacja mobilna). IŻŻ ma też sprawdzone pomysły na profilaktykę cukrzycy w podstawowej opiece zdrowotnej. Jednym z nich jest realizacja kompleksowych, 12-tygodniowych programów redukcji masy ciała w przychodniach i szpitalach, w czasie których otyli pacjenci stosują kurację odchudzającą pod okiem profesjonalnego zespołu terapeutycznego w składzie: lekarz, dietetyk, rehabilitant i psycholog.

- W ramach szwajcarsko-polskiego projektu „Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej" zrealizowanych zostało już 29 edycji takich 12-tygodniowych programów redukcji masy ciała (w każdym województwie). Efekt końcowy to średnia utrata 5 kg zbędnej wagi na osobę. Łącznie dzięki naszym programom pacjenci odchudzili się już o blisko 6 ton. A to nie koniec, bo w toku jest jeszcze 13 edycji - informuje Hanna Stolińska-Fiedorowicz koordynująca programy redukcji masy ciała z ramienia IŻŻ.

Sposobów na walkę z cukrzycą w podstawowej opiece zdrowotnej jest jednak znacznie więcej. A jeden z nich jest naprawdę prosty i tani.

- Wystarczy aby lekarze pierwszego kontaktu (medycyny rodzinnej) do standardowego badania pacjentów dodali proste pomiary antropometryczne: pomiar obwodu brzucha, wagi i wzrostu. Wtedy mogliby oni wykrywać niebezpieczną dla pacjenta nadwagę i otyłość zanim dojdzie do rozwoju związanych z nimi chorób przewlekłych i powikłań, takich jak choćby cukrzyca - podkreśla prof. Mirosław Jarosz. Najważniejszy jednak jest zdrowy styl życia. Wyniki badań naukowych z całego świata potwierdzają, że stosowanie zdrowej diety i regularna aktywność fizyczna zmniejszają ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 niezależnie od występowania cukrzycy w rodzinie (skłonności dziedzicznych). Zdrowa dieta i ćwiczenia okazują się też być skuteczne w zapobieganiu cukrzycy typu 2 u osób ze stanem przedcukrzycowym (upośledzoną tolerancją glukozy). - Stosowanie zbilansowanej diety niskokalorycznej, zawierającej pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce, produkty mleczne, chude mięso i tłuszcze roślinne oraz zwiększenie aktywności fizycznej umożliwiają prewencję wystąpienia cukrzycy typu 2 również u osób z grup wysokiego ryzyka. W diecie przeciwcukrzycowej w szczególności należy kontrolować ilość i jakość spożywanych węglowodanów (trzeba unikać węglowodanów prostych i dodanych, w tym przede wszystkim cukru). Poza tym trzeba jeść regularnie i często - radzi Aleksandra Cichocka, specjalistka z IŻŻ.

Poza tym warto się badać. „Dzwonkiem alarmowym" świadczącym o pojawieniu się cukrzycy jest poziom glukozy we krwi (glikemia) na czczo przekraczający 126 mg/dl.

Więcej informacji o zasadach zdrowego żywienia i zdrowego stylu życia można znaleźć na stronach internetowych: www.zachowajrownowage.pl i www.izz.waw.pl

Powyższa informacja została opublikowana w związku z konferencją prasową Instytutu Żywności i Żywienia pod tytułem „Powstrzymajmy falę cukrzycy", zorganizowaną ze środków finansowych projektu „Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej", współfinansowanego przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz Ministerstwo Zdrowia.

7 zaleceń żywieniowych IŻŻ dla osób z cukrzycą typu 2*:

• 1) Ustal kaloryczność diety z dietetykiem

• 2) Ustal zawartość węglowodanów z dietetykiem

• 3) Jedz często (4-5 razy dziennie)

• 4) Jedz małe porcje, dodawaj często warzywa

• 5) Pamiętaj o wartościowym śniadaniu

• 6) Unikaj cukru, słodyczy i słodkich napojów

• 7) Korzystaj z zalecanego przez IŻŻ wyboru produktów

Jakie produkty wybierać (w ramach danej grupy):

• Produkty o niskim indeksie glikemicznym: IG < 55

• Produkty o małej zawartości: - nasyconych kwasów tłuszczowych (NKT) - izomerów trans - soli

* Zalecenia zgodne z najnowszymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (2016) oraz Światowej Federacji Diabetologicznej (2015).